นกยูง

นกยูง

ชื่อสามัญว่า Green Peafowl
ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า  Pavo muticus
จัดอยู่ในวงศ์  Phasianidae

เป็นสัตว์วัตถุที่นำมาใช้ทำยา อยู่ในกลุ่ม “สัตว์อากาศ” คือ สัตว์ที่มีปีก บินไปมาในอากาศได้

ส่วนที่ใช้เป็นยา :   ขน(แววนกยูง ได้จากขนหางนกยูงเพศผู้), ดีนกยูง

สรรพคุณ นกยูง :

  • ใช้ขน ทำยา สรรพคุณ แก้ซางลิ้นขาวเป็นฝ้าละออง แก้หละ แก้ซาง ละอองในปาก แก้หอบหืด แก้ซาง ชักตาเหลือกตาซอน

แพทย์แผนไทยรู้จัก ใช้ แววนกยูง และ ดีนกยูง เป็นยา ดังที่มีบันทึกไว้ใน พระคัมภีร์ปฐมจินดาร์ ๓ ขนาน ดังนี้

  1. แววนกยูง เอามาปิ้งไฟให้เหลืองกรอบก่อน แล้วจึงใช้เป็นเครื่องยา เช่น ที่ใช้ใน “ยากวาดเจีนรไนเพชร์”ขนานหนึ่ง และ “ยากวาดทรางสกอทรางกระตัง” อีกขนานหนึ่ง ดังนี้
    * ยากวาดชื่อเจีรไนเพ็ชร์ ขนานนี้ ท่านให้เอา มูลแมลงสาบคั่ว ๑ รากดินคั่ว ๑ หนังกระเบนเผา ๑ น้ำประสานทองสะตุ ๑ แววนกยูงเผา ๑ ศีร์ษะงูเห่า ๑ กระดองปูทะเล ๑ กระดองปูนา ๑ กระตังมูตร ๑ เปลือกไข่ฟัก ๑ ลิ้นทะเล ๑  ผลเบญกานี ๑ กำมะถันแดง ๑ เบี้ยผู้เผา ๑ หมึกหอม ๑ ชาดก้อน ๑ ชะมดเชียง ๑ อำพันทอง ๑ ทองคำเปลว ๑๐ แผ่น ๑ รวมยา ๑๙ สิ่งนี้เอาเสมอภาค ทำเป็นจุณ บดปั้นแท่งไว้ ละลายน้ำมะนาวกวาดทรางกะแหนะ หายวิเศษนักและ
    * ยากวาดทรางสกอทรางกระตัง  ขนานนี้  ท่านให้เอา  แววนกยูงเผา ๑ หางปลาช่อนเผา ๑ มูลแมลงสาบเผา ๑ หัวตะใคร้ ๑ เปลือกแมงดา ๑ ตรีกฏุก ๑ หญ้ายองไฟ ๑ ดินประสิวขาว ๑ เกลือสินเธาว์ ๑ ดอกผักคราด ๑ กระเทียม บดปั้นแท่งไว้กวาดทรางสกอทรางกระตังหายดีนัก ยาบางขนานอาจใช้ “หางนกยูงเผา” หากตำราระบุเช่นนั้น  ให้หมายถึง “ขนหางนกยูงเพศผู้” ที่มี “ แวว” อยู่ด้วย เช่น  “ยากวาดแก้ทรางโจรทรางเพลิง”  ขนานหนึ่งในพระคัมภีร์ปฐมจินดาร์ เช่นกัน  ดังนี้ ขนานหนึ่งเอา  มูลแมลงสาบ ๑ เขากวาง ๑ หางนกยูงเผา ๑ หวายตะค้า ๑ พริกไทย ๑ หัวกระเทียม ๑ เข้าไหม้ ๑ รวมยา ๗ สิ่งนี้เอาเสมอภาค  ทำผงก็ได้  ทำแท่งก็ได้แก้ลิ้นกุมาร
  2. ดีนกยูง  มีพิษมาก  และมีที่ใช้ร่วมกับดีสัตว์อื่นๆ  สำหรับแทรกเป็นกระยาดังเช่นใน “ยาแสนประสานทอง”  ดังนี้ *ยาชื่อ แสนประสานทอง  ขนานนี้ท่านก็เอา  ชะมด ๑ ชะมดเชียง ๑ เอาสิ่งละเฟื้อง พิมเสน ๑ สลึง ๒ สลึง กรุงเขมา ๑ อำพัน ๑ ดอนบุนนาค ๑ น้ำประสานทอง ๑ ลิ้นทะเลปิ้งไฟ ๑ เอาสิ่งละ ๒ สลึง ตรีกฏุก ๑ โกฐทั้ง ๙ ผลจันทน์ ๑ ดอกจันทน์ ๑ กระวาน ๑ กานพลู ๑ จันทน์ทั้งสอง ๑ กฤษณา  ๑ กระลำพัก ๑ ชะลูด ๑ ขอนดอก ๑ เปราะหอม ๑ ผลราชดัด ๑ ผลสารพัดพิษ ๑ พญารากขาว ๑ ปลาไหลเผือก ๑ ตุมกาทั้ง ๒ คุคะ ๑ มหาสดำ ๑ มหาละลาย ๑ ระย่อม ๑ รากไคร้เครือ ๑ ว่านกีบแรด ๑ อบเชยเทศ ๑ เอาสิ่งละ ๑ บาท ทองคำเปลว ๒๐ แผน  รวมยา ๖๑ สิ่งนี้  กระทำให้เป็นจุน  แล้วเอางูเหลือม ๑ ดีจระเข้ ๑ ดีตะพาบน้ำ ๑ ดีหมูเถื่อน ๑ ดีปลาซ่อน ๑ ดีนกยูง ดีทั้ง ๖ นี้แซก  เอาน้ำเป็นกระสาย  บดปั้นแท่งไว้แก้พิษทรางแลแก้ไข้สันนิบาต  ละลายน้ำดอกไม้กิน  ถ้าจะแก้พิษฝีดาษ  พิษฝีดวงเดียว  พิษงูร้าย  ละลายสุรากินหาย  ทุกสิ่งประสิทธิ์ดีนัก

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to top