ชื่ออื่น : กระเช้าถุงทอง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Aristolochia pothieri Pierre ex Lecomte.
ชื่อวงศ์ : ARISTOLOCHIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นกระเช้าถุงทอง เป็นไม้เถาล้มลุก ทอดเลื้อยไปตามพื้นและเกี่ยวต้นไม้อื่น ลำต้น มีขนละเอียดประปราย
- ใบกระเช้าถุงทอง ใบเดี่ยวเรียงสลับรูปไข่กว้างหรือแยกเป็น 3 แฉกแฉกยาวไม่ถึงกึ่งหนึ่งของความยาวใบใบยาว 11-12 เซนติเมตร ปลายใบแหลม หรือมน ปลายแฉกด้านข้างมน โคนใบรูปหัวใจตื้นๆแผ่นใบมีขนและต่อมทั้งสองด้าน เส้นโคนใบ 3 เส้นก้านใบยาว 3.5 – 5.2 เซนติเมตร มีขนละเอียด
- ดอกกระเช้าถุงทอง ดอกออกเป็นช่อกระจะแบบแยกแขนงสั้นๆออกตามซอกใบยาวได้ประมาณ 6 เซนติเมตร ดอกค่อนข้างหนาแน่นใบประดับรูปไข่ ยาวประมาณ 0.1 เซนติเมตร ก้านดอกยาว 0.6-0.7 เซนติเมตร ดอกสีครีมอ่อนอมสีเขียวด้านนอกและภายในหลอดกลีบ สีน้ำตาลแดง ด้านในกลีบปากหลอดกลีบรูปทรงกระบอกแคบๆ ยาว 0.8-1.6 เซนติเมตร งอขึ้นเล็กน้อยปลายกลีบบานออกรูปขอบขนาน รูปใบหอกหรือรูปใบพาย ปลายมน ยาว 1.3-1.8 เซนติเมตร โคนหลอดกลีบเป็นกระเปาะรูปไข่หรือเกือบกลม ยาว 0.4-0.8 เซนติเมตร เกสรเพศผู้มี 6 อัน แนบติดก้านเกสรเพศเมียเป็นเส้าเกสรยาวประมาณ 0.2 เซนติเมตร รังไข่ติดใต้วงกลีบมี 6 ช่องยอดเกสรเพศเมียรูปกรวยมี 6 แฉก
- ผลกระเช้าถุงทอง ผลแห้งแล้วแตกรูปไข่กว้าง มี 6 สัน ยาว 4-4.5 เซนติเมตร แห้งแล้วแตกโคนก้านและปลายผลติดกันคล้ายกระเช้า ก้านผลยาว 3-6 เซนติเมตร เมล็ดรูปสามเหลี่ยมหัวใจ ยาว 0.7-0.8 เซนติเมตร บาง มีปีก สีน้ำตาล ด้านหนึ่งเป็นตุ่ม
ส่วนที่ใช้เป็นยา : หัวใต้ดิน, ใบ
สรรพคุณ กระเช้าถุงทอง :
- หัวใต้ดิน ทำให้ระดูมาตามปกติ บำรุงร่างกาย
- ใบ ตำเป็นยาพอกภายนอก เช่นพอกศีรษะลดไข้ พอกแก้โรคผิวหนังบางชนิด หรือนำใบมาเผาไฟให้ร้อนแล้ววางนาบบนท้องหรือแขนขาที่บวม แก้อาการบวม
เอกสารอ้างอิง
- สารานุกรมพืชในประเทศไทย (ฉบับย่อ), ราชันย์ ภู่มา และคณะ, หน้า 10, พ.ศ. 2559, โรงพิมพ์สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ กรุงเทพฯ