ชื่ออื่นๆ : คันทรง
ชื่ออื่นๆ : ก้านเถิง, ผักก้านถึง (เหนือ), ก้านตรง (สุรินทร์), กะทรง (ใต้), คันชุง(กลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Colubrina asiatica (L.) Brongn.
ชื่อวงศ์ : Rhamnaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นคันทรง เป็นไม้พุ่มขนาดกลางกึ่งเลื้อย ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านมากตั้งแต่โคนต้น เปลือกต้นสีเขียวเข้มเป็นมัน สูง 1-9 เมตร เปลือกลำต้นมีรอยแตกเป็นร่องตื้นๆ ถี่ๆ และตามลำต้นมีตาที่ทิ้งใบเป็นตุ่มห่างๆ
- ใบคันทรง เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ รูปไข่กว้าง หรือรูปหัวใจ กว้าง 3-6 เซนติเมตร ยาว 5-9 เซนติเมตร ก้านใบยาว 1-1.6 เซนติเมตร มีขน โคนใบตัดและหยักเว้าคล้ายรูปหัวใจตื้น ปลายใบแหลม ขอบใบหยักมนแกมฟันเลื่อยละเอียด แผ่นใบบาง หลังใบเรียบ ท้องใบมีขนที่เส้นใบ ผิวใบมันเงาทั้งสองด้าน มีเส้นใบ 3 เส้น ออกจากโคนใบ เส้นใบข้าง 3-4 เส้น ออกจากเส้นกลางใบ หูใบขนาดเล็ก ยาว 1-1.5 มิลลิเมตร
- ดอกคันทรง เป็นช่อกระจุก ออกที่ซอกใบ ช่อดอกยาว 1 เซนติเมตร ดอกมีขนาดเล็ก เส้นผ่าศูนย์กลาง 4-5 มิลลิเมตร ก้านดอกย่อยยาว 2-3 มิลลิเมตร ดอกย่อยประกอบด้วยดอกสมบูรณ์เพศ 2-3 ดอก และดอกตัวผู้หลายดอก เกสรตัวผู้มี 5 อัน กลีบดอกสีเหลืองแกมเขียว มี 5 กลีบ รูปไข่กลับ ยาวเท่ากับเกสรเพศผู้ ประมาณ 1 มิลลิเมตร และมีเกสรเพศผู้ติดอยู่ ปลายกลีบดอกแหลม โคนกลีบดอกติดกันที่ฐานดอก จานรองสีเหลืองส้ม รังไข่มี 2-3 ห้อง หลอมรวมกับจานรอง กลีบเลี้ยง 5 กลีบ รูปสามเหลี่ยม สีเขียวสด
- ผลคันทรง ผลสด รูปทรงกลม คล้ายหม้อดิน ผิวเรียบเป็นมัน สีเขียวแล้วเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเมื่อแก่ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 8-9 มิลลิเมตร ที่ขั้วผลมีวงกลีบเลี้ยงสีเขียวติดอยู่ ปลายผลเว้าเข้า แบ่งเป็น 3 พู ก้านผลยาว 4-6 มิลลิเมตร เมล็ดขนาดเล็ก แบน ขนาด 5-6 x 4-5 มิลลิเมตร สีน้ำตาลเทา มี 3 เมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ใบ, เปลือกต้น, ผล
สรรพคุณ คันทรง :
- ราก รสฝาดเฝื่อน แก้อาการบวม น้ำเหลืองเสีย กินแก้ร้อนในกระหายน้ำ
- ใบและเปลือกต้น รสฝาดเฝื่อน ต้มน้ำอาบแก้เม็ดผื่นคัน แก้บวมทั้งตัว เนื่องจากโรคไตหรือโรคหัวใจพิการ น้ำเหลืองเสีย และเหน็บชา
- ใบ ปรุงยาต้มทาบรรเทาอาการระคายเคืองที่ผิว และรักษาโรคผิวหนังบางชนิด
- ผล ทำให้แท้ง ใช้เบื่อปลา