ชื่อสมุนไพร : จันทนา
ชื่ออื่นๆ : จันทน์หอม(ระนอง), จันทน์ใบเล็ก, จันทน์ขาว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Tarenna hoaensis Pitard.
ชื่อวงศ์ : RUBIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นจันทนา เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ถึงขนาดกลาง มีความสูงประมาณ 5-10 เมตร ลำต้นตั้งตรงเรือนยอดเป็นทรงพุ่มยาวรีมีกิ่งแขนงแตกเป็นพุ่ม เปลือกต้น ผิวเรียบบาง มีสีน้ำตาลเข้ม เนื้อไม้และแก่นมีสีเหลืองขาวนวล หรือออกน้ำตาลอ่อนๆ มีกลิ่นหอม
- ใบจันทนา ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกัน ลักษณะของใบเป็นรูปรีหรือรูปวงรีแกมขอบขนาน ปลายใบมนมีหางแหลม โคนใบสอบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 6-10 เซนติเมตรและยาวประมาณ 24 เซนติเมตร แผ่นใบเป็นสีเขียวเข้ม หลังใบเรียบเป็นมัน หลังใบและท้องใบเกลี้ยง มีหูใบอยู่ระหว่างก้านใบ ลักษณะเป็นรูปสามเหลี่ยมฐานแคบปลายเรียวแหลม
- ดอกจันทนา ออกดอกเป็นช่อตามปลายกิ่ง ในหนึ่งช่อดอกจะมีดอกประมาณ 8-12 ดอก ดอกมีกลิ่นหอม กลีบดอกเป็นสีขาว โคนดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย ปลายจะแยกเป็นกลีบดอก 5 กลีบ ส่วนปลายกลีบม้วนลง ดอกมีเกสรเพศผู้สีเหลืองติดอยู่ข้างในผนังหลอด
- ผลจันทนา ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมรี สีเขียวเข้มและฉ่ำน้ำ พอแก่จะเป็นสีแดง ภายในผลมีเมล็ดจำนวนประมาณ 1-2 เมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : แก่น
สรรพคุณ จันทนา :
- แก่น รสเย็นหอม บำรุงตับปอดและหัวใจ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้เหงื่อตกหนัก แก้รัตตะปิตตะโรค
แก่นไม้ รสขมหวานบำรุงประสาท แก้ไข้ แก้ปอด ตับ ดี พิการ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้เหงื่อตกหนัก ขับพยาธิ
เนื้อไม้ มีกลิ่นหอม รสขมเย็น ใช้บด หรือฝน ผสมน้ำเป็นยาบำรุงหัวใจ แก้ไข้ บำรุงเลือด และนำไปปรุงแต่งเป็นเครื่องหอม
[su_quote]จันทนา เป็นพืชในสกุลจันทนา วงศ์เข็ม เปลือกต้นสีเทาอ่อน แตกเป็นร่องเล็กๆ ตามความยาวของลำต้น เนื้อไม้สีขาวหรือเหลืองอ่อน ใบเดี่ยว หูใบเป็นแบบหูใบร่วม ดอกช่อ ออกตามปลายกิ่ง ดอกย่อยสีขาว มีกลิ่นหอม ผลรูปกลมรี ในสมัยโบราณใช้แก่นของต้นทำยาแทนจันทน์ขาวที่หายากและราคาแพง[/su_quote]