ชื่อสมุนไพร : ขลู่
ชื่ออื่น ๆ : หนาดงัว, หนาดวัว, หนวดงั่ว, หนวดงิ้ว (อุดรธานี), ขี้ป้าน (แม่ฮ่องสอน), ขลู่ (ภาคกลาง), คลู, ขลู (ภาคใต้), หลวน ซี (จีนกลาง), หล่วงไซ (แต้จิ๋ว)
ชื่อสามัญ : Indian Marsh Fleabane
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Pluchea indica (Linn.) Less.
ชื่อวงศ์ : Compositae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นขลู่ เป็นพรรณไม้พุม่ขนาดเล็ก ลำต้นมีความสูงประมาณ 0.5-2 เมตร แตกกิ่งก้านมากและเกลี้ยง
- ใบขลู่ จะมีกลิ่นฉุน ใบเล็กรูปไข่กลับ มีความยาวประมาณ 1-5.5 ซม. กว้างประมาณ 2.5-9 ซม. ตรงปลายใบของมันจะมีลักษณะแหลม หรือ แหลมมีติ่งสั้น ขอบใบจะเป้นซี่ฟันและแหลม เนื้อในจะคล้ายกระดาษ ค่อนข้างเกลี้ยง แต่ไม่มีก้าน
- ดอกขลู่ จะออกเป็นช่อฝอยมีสีขาวนวล หรือสีม่วง จะออกตามง่ามใบ ดอกวงนอกเป็นดอกเพศเมีย ดอกวงในเป็นดอกสมบูรณ์เพศ ก้านช่อดอก จะมีความยาวประมาณ 2-6 มม. แต่ไม่มีก้านดอก ริ้วประดับ มีลักษณะแข็ง สีเขียว และเรียงกันประมาณ 6-7 วง วงอยู่นอกนั้นจะเป็นรูปไข่ วงที่อยู่ในจะคล้ายรูปหอกแคบและตรงปลายของมันจะแหลม กลีบดอกวงนอกกลีบดอกยาวประมาณ 3-3.5 มม. ดอกวงในกลีบดอกจะเป็นรูปท่อมีความยาวประมาณ 4-6 มม. ปลายจักเป็นซี่ฟันประมาณ5-6 ซี่ อับเรณู ตรงโคนจะเป็นรูปหัวลูกศรสั้น ๆ เกสรท่อเกสรตัวเมียจะมี 2 แฉกสั้น ๆ
- ผลขลู่ แห้ง จะมีรูปทรงกระบอกยาวประมาณ 0.7 มม. มีสัน 10 สัน ระยางค์มีน้อย สีขาว ยาวประมาณ 4 มม. แผ่กว้าง
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้น, ใบ, ราก
สรรพคุณ ขลู่ :
- ใบ รสหอมฝาดเมาเค็ม แก้ริดสีดวงทวาร แก้กระษัย เป็นยาอายุวัฒนะ สมานภายนอกภายใน แก้ไข้ ขับเหงื่อ ต้มดื่มแทนชาเพื่อลดน้ำหนัก แก้ปวดเมื่อย ขับระดูขาว
- ใบและต้นอ่อน ใช้บรรเทาอาการปวดในโรคไขข้ออักเสบ รักษาประดง เลือดลม หรือต้มอาบรักษาหิด ขี้เรื้อน
- ใบและราก เป็นยารักษาไข้ หรือพอกแก้แผลอักเสบ ขับเหงื่อ
- ดอก รสหอมฝาดเมาเค็ม แก้โรคนิ่ว
- ทั้งต้น รสหอมฝาดเมาเค็ม แก้ปัสสาวะพิการ ขับปัสสาวะ แก้ริดสีดวงทวารหนัก แก้ริดสีดวงจมูก แก้กระษัยกล่อน เป็นยาช่วยย่อย แก้วัณโรค
- เปลือกต้น รสเมาขื่นหอม แก้ริดสีดวงจมูก แก้ริดสีดวงทวาร แก้กระษัย เป็นยาอายุวัฒนะ
- ราก รสหอมฝาดเมาเค็ม แก้กระษัย แก้โรคนิ่ว ขับปัสสาวะ เป็นยาอายุวัฒนะ
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : รักษาอาการขัดเบา ปัสาวะพิการ ขับปัสสาวะ” style=”fancy” icon=”caret-square”]ทั้งต้น ใช้ต้มกิน รักษาอาการขัดเบา ปัสาวะพิการ ขับปัสสาวะ รับประทานวันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหารครั้งละ 75 มิลลิลิตร หรือ 1 ถ้วยชา นอกจากนี้ยังใช้รักษาโรควัณโรคที่ต่อมน้ำเหลือง โรคเบาหวาน ริดสีดวงทวาร ขูดเอาแต่ผิวต้นผสมกับยาสูบ แล้วนำมาสูบรักษาริดสีดวงจมูก[/su_spoiler]
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : ลดน้ำหนัก บรรเทาอาการปวดเมื่อย มุตกิด” style=”fancy” icon=”caret-square”]ใบ ใช้ต้มน้ำดื่มแทนชาเพื่อลดน้ำหนัก บรรเทาอาการปวดเมื่อย มุตกิด และนำมาต้มน้ำอาบบำรุงประสาท เป็นยาบีบมดลูก น้ำคั้นรักษาโรคบิด ใบแก่ ๆ สด ๆ เอามาตำบีบน้ำและทา ตรงหัวริดสีดวงทวาร จะทำใหัหัวริดสีดวงหดหายได้ นอกจกานี้ยังนำมาตำผสมกับเกลือรักษากลินปาก และระงับกลิ่นตัว[/su_spoiler]
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : รักษาไข้ พอกแก้แผลอักเสบ ขับเหงื่อ” style=”fancy” icon=”caret-square”]ใบและราก เป็นยาฝาดสมาน รักษาไข้ พอกแก้แผลอักเสบ ขับเหงื่อ ผสมกับสมุนไพรอื่น ๆ ต้มน้ำอาบรักษาเส้นตึง และยังทำเป็นขี้ผึ้งทาแผลเรื้อรัง[/su_spoiler]
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : บรรเทาอาการปวดในโรคไขข้ออักเสบ รักษาประดง เลือดลม” style=”fancy” icon=”caret-square”]ใบและต้นอ่อน ใช้บรรเทาอาการปวดในโรคไขข้ออักเสบ รักษาประดง เลือดลม ตำผสมกับแอลกอฮอล์ ทาหลังบริเวณเหนือไต บรรเทาอาการปวดเอว ต้มน้ำอาบรักษาหิด ขี้เรื้อน[/su_spoiler]
